“Türkiye’de gerçek bir stabilite var. Hayatın gayet pozitif bir şekilde devam ettiğini görüyorum. Turizm konusunda kısa süreli sıkıntılar mutlaka var. Ama stabilite geldiği zaman bununda aşılabilineceğine inanıyorum”
Dünyanın önde gelen online yatırım bankacılığı uzmanı Saxo Bank’ın Makro Strateji Müdürü Christopher Dembik, finansal piyasaları bekleyen riskleri ve fırsatları anlatmak üzere ilk defa İstanbul’a geldi. Christopher Dembik, küresel piyasalar, merkez bankalarının toplantıları sonrası volatilite hangi yöne gidecek, finansal piyasalardaki yatırım risk ve fırsatları hakkında yatırımcılar ile bilgi paylaşımında bulundu.
Bahse konu seminer dolayısı ile İstanbul’u ziyaret eden Saxo Bank’ın Makro Strateji Müdürü Christopher Dembik ve Saxo Capital Markets Türkiye Genel Müdürü Savaş Divanlıoğlu ile Ekovizyon okuyucuları için özel bir röportaj gerçekleştirdik.
Dembik, Türkiye’ye gelmeden önce 2017 senesinin Türkiye için iyi bir yıl olacağını düşündüğünü, Türkiye’ye geldikten sonra ise bu görüşünün daha da pozitifleştiğini belirtti. Türkiye’de turizm konusunda kısa süreli sıkıntıların mutlaka olduğunu fakat stabilite geldiği zaman bunun da aşılabileceğine inandığını vurguladı. Ayrıca Moody’s’in kararını beklemekte fayda olduğuna da dikkat çeken Dembik, pozitif bir gelişme olması durumunda Türkiye için 2017 senesinin çok iyi geçebileceğini söyledi.
Çarşamba günü FED kararını açıkladı. FED herhangi bir değişikliğe gitmedi. Bazı ülkelerin borsalarında örneğin Filipinler, Güney Kore borsalarında artış oldu. Pakistan borsasında 1.1’lik bir artış görüldü. Sterlin değer kazandı. Aralık ayı sonuna kadar FED’in mevcut kararı dünyayı nasıl etkileyecek?
Faizler değişmediği için global piyasalar bunu pozitif olarak algılıyor. Bizler de bunu pozitif olarak algılıyoruz. Yılsonuna doğru yaklaşıldığında bu volatiliteyi artırabilir. Çünkü Aralık ayına gelindiğinde yine bir FED faiz artışı söz konusu olacak ve artık merkez bankalarının kredibiliteleri ile alakalı bazı soru işaretleri de ortaya çıkmaya başladı. Bunu da yakından izlememiz lazım.
Bazı finans çevreleri FED’in faiz indirmesine dair takibi bırakmışlar. Aralık ayı itibarı ile faiz artırımına gidileceğine inanıyor musunuz?
Amerika’dan dataların iyi geldiğini görüyoruz. Datalar iyi gelirken de Aralık ayında mutlaka bir faiz artırımını görmemiz gerekiyor. Eğer görmezsek bunu nasıl açıklayacakları önemlidir. Son birkaç senedir dünyada olan olumlu bir iş döngüsünün sonuna doğru yaklaşıyoruz. Bu son, 2017 de olabilir… Amerika Merkez Bankası’nın faizleri ekonomiyi canlandırma amaçlı düşürmesi gerekebilir. Eğer şu anda olduğu yerde durursa, düşürecek pek bir yer kalmaz. O yüzden bir yerde yani bu yılın sonuna doğru faizlerin artırılması lazım ki ileride düşürmesi gerektiği zaman yeri olsun.
Amerika’da seçim maratonu var. Finans çevreleri Donald’ı mı yoksa Clinton’u mu seviyor?
Finans çevreleri genelde Clinton’u tercih ediyor. Çünkü 1930’dan bu yana piyasalara, özellikle S&P endekslerine baktığımız zaman, demokratların yönetimde olduklarında çok iyi performans göstermiş olduklarını görüyoruz. Bu yüzden Clinton’un gelmesini finansal çevreler tercih eder. Öbür taraftan baktığımız zaman Clinton’un serbest ticaret konusunda daha aktif olduğunu ve daha esnek baktığını görüyoruz.
Donald Trump’ın planlarının birçoğu çok iyi ama serbest ticaret konusunda bazı sınırlamalar olduğunu görüyoruz. Finansal çevrelerde Clinton’un gelmesi bir miktar daha olumlu karşılanabilir.
15 Temmuz sonrası dış ülkelerde finansal açıdan Türkiye nasıl bir ülke olarak görülüyor?
Türkiye’ye gelmeden önce de 2017 senesinin Türkiye için iyi bir yıl olacağını düşünüyordum. Türkiye’ye geldikten sonra bu görüşüm daha da pozitifleşti. Çünkü Türkiye’de gerçek bir stabilite var. Hayatın gayet pozitif bir şekilde devam ettiğini görüyorum. Turizm konusunda kısa süreli sıkıntılar mutlaka var. Ama stabilite geldiği zaman bununda aşılabileceğine inanıyorum. Dışarıdan bakıldığı zaman bir de Moody’s’in kararını beklemekte fayda var. Bu karar önümüzde ki aylarda gelecek. Pozitif bir gelişme olursa o zaman 2017 senesi çok iyi geçecektir.
Dijital para Bitcoin hakkında ne düşünüyorsunuz? Bitcoin bazı çevrelerin dediği gibi bir balon mudur?
Yatırımcı olarak Bitcoin için al ya da sat demek çok zor bir şey. Almak için şu an çok erken. Çünkü orada bir stabilite görmüyorum. Dijital paralara baktığımız zaman dünyada sözü geçen 10’a yakın dijital para var. Bitcoin bunların içerisinde en çok bildiğimiz dijital paradır. Yatırım yapmak için uzak durmak gerekir ama bankacılık ve bankacılar olarak bu konunun peşinde olmamız lazım. Çok ciddi bir şekilde bu konu ile ilgilenmemiz lazım. Büyük kurumların neredeyse tümü, İngiltere Merkez Bankası da dâhil olmak üzere bu teknolojileri araştırıyorlar ve geliştiriyorlar. Ciddi çalışmalar yapıyorlar. Gelecekte küresel bir para birimi kullanılması konusunda büyük tartışmalar var. O yüzden bu çalışmaları izlemek ve yakın durmak lazım. Ama yatırımcı olarak al-sat demek için çok erken.
Biraz uzaklara gidelim: Venezuella. Venezuella’da durum nedir? Bu ülke nereye gidiyor? Var olan kriz ve o ülkede mevcut olan pahalılık nasıl son bulacak?
İyi bir soru. Ben Venezuella’ya çok gidip geliyorum. Fransa’da bu soru bana hiç sorulmuyor. Bu soruyu sormanıza çok memnun oldum. Venezuella çok yakından ilgilendiğim bir ülke. Şu an Venezuella’da hiçbir şey çalışmıyor, sanayi çalışmıyor, insanlarda para yok. Orada her şey bozulmuş durumda. Bu durumdan çıkışın tek yolu iflastır. Eğer Venezuella yönetimi iflas açıklarsa, en azından bir şeyler noktalanmış olur ve yeni bir başlangıç yapılabilir.
2010’dan beri bu problem devam ediyor. Venezuella’nın iflas ilan etmemesinin tek nedeni, Çin’den gelen 60 milyar dolara yakın paradır. O yüzden de iflas sürekli ertelendi. Fakat yeni yönetim Çin’e o kadar yakın değil. O yüzden çok yakın bir zamanda ülkenin iflası bahse konu olabilir. Eğer yönetim iflas açıklaması yaparsa bu, mevcut durumdan ideal çıkıştır. Bundan başka bir çıkış da göremiyorum.
Saxo Capital Markets Türkiye Genel Müdürü Savaş Divanlıoğlu, ülkemizde finansal okuryazarlığın istenen düzeyde olmadığına ve sektör kuruluşlarının okuryazarlık oranını artırmak için çalışmalar yaptıklarına işaret ederek, Saxo Capital Markets olarak ürün gamlarının çok geniş olduğunu, bu ürünlerin büyük bir kısmının uluslararası hisse senetleri üzerine olduğunu ve FX’in, ürün gamlarının çok küçük bir parçasını oluşturduğunu söyledi.
Ülkemizdeki finansal okuryazarlık ne durumda?
Finansal okuryazarlık çok üstünde durduğumuz bir konu. Hem SPK gibi denetim mekanizmalarımızın, hem de finansal piyasanın içinde varlık gösteren BİST ve Bankalar Birliği gibi kurumların, üzerinde çok çalışıp durduğu bir konudur. Aracı Kurumlar Birliği ile beraber bütün aracı kurumların ilgi gösterdiği bir konu. Neden öyle? Finansal okuryazarlık artarsa işlerimiz aslında o kadar iyi gider. Hisse Senetlerine nasıl yatırım yapılır? Para birimleri nedir? Emtialar nedir? Uluslararası yatırımlar nasıl yapılır? Yatırım yapmak isteyenlerin bu konuları bilmesi, piyasayı da bir o kadar geliştirir. Şu anki duruma bakıldığında, maalesef finansal okuryazarlığın ülke genelinde fazla olmadığını görüyoruz.
Türkiye’de biz son 10 seneyi bir tarafa bırakırsak, önceki kuşaklar -ki buna ben de dahilim- yatırım deyince, bankaya para koyup faiz kazanmayı biliriz, bunu çok iyi hesaplarız. Bankalarla bu anlamda ilişkilerimiz çok iyidir. En çok faiz veren kuruma gideriz. Bu yatırımı gayet iyi şekilde yaparız. Faizler tehlike veya risk seviyesine geldiği zaman euro veya dolar alırız. Bunu da çok iyi biliriz. Yatırım için gayrimenkul alırız. Ama bunun haricindeki emtiaları hisse senedi ya da dünyada ki hisse senetleri gibi konuları analiz etme yeteneğimiz çok iyi değil. Son zamanlarda hisse senetlerine, uluslararası para piyasalarına ilgi çoğalıyor, fakat maalesef bu ilginin arkasını bilgi ve eğitimle dolduramıyoruz. Hal böyle olunca da maalesef yatırımcı bu mecralara oyun oynamak için gelebiliyor. Örneğin bir tüyo alıyor. Türkiye’de tüyo kültürü çok fazla. Hemen aldığı tüyo doğrultusunda yatırım yapıyor. Halbuki yatırımların bu şekilde yapılmaması gerekiyor. Yatırımların çok daha uzun dönemli bir bakış açısıyla yapılmasında fayda var.
Saxo Capital Markets olarak ürün gamımız çok geniş. Bu ürünlerin büyük bir kısmı uluslararası hisse senetleri üzerine. FX bizim ürün gamımızın çok küçük bir parçası. Bunun başlıca nedeni daha fazla çeşitlendirilmiş bir yatırım ağımız var. Müşterilerimiz gidip Apple, Facebook hissesini alabiliyor. Bakıyor petrol buralarda çok düşük alayım 3 sene üzerinde durayım nasıl olsa yükselecek, diyor. Böyle davranıp yatırımlarını uzun vadeli düşünerek yaptığı zaman, yatırımcının gerçek yatırım yapma ve para kazanma disiplini çoğalıyor.
Amerika ve Londra’ya baktığımız zaman FX üzerinden reklam yapma giderek azalıyor. Para biriminde çok kısa dönemli yatırım yapıyorsunuz ve müthiş analiz yapmak pek mümkün değil. Bir hisse senedi alırken şirketin bilançosuna, karlılığına, zararına 10 senelik geleceğine bakıyorsunuz. Birçok ülkede FX’in reklam tarafına sınırlandırmalar getiriliyor ki yatırımcı biraz daha bilinçli hareket edebilsin.
Bizim yatırımcılarımız rakiplerimizin yatırımcılarından biraz farklıdır. Kurumsal yatırımcılarımız çok fazla ve kendilerini koruma amaçlı yatırım yapıyorlar. Mesela bir metal yatırımcısı, metalden boru yapan biri ya da kablo üreticisi kendini o metallerle korumaya alıyor. Bir tarafta metal envanteri bulundururken, öbür tarafta da onu elektronik ortamda satarak en azından o metalin fiyat oynamasından kendini korumaya alabiliyor. Bu tür müşterilerimiz çok var. Metal ve tahıl emtiaları ile ilgilenen vadeli piyasalar ve vadeli kontratlarla ilgilenen çok müşterimiz var. Bireysel müşterilerimiz de büyük müşterilerdir. Biz 10 bin doların üstünde müşteri kabul ediyoruz. O yüzden bizde yurtdışındaki hisse senetlerine ilgi bayağı yüksek.
Adnan Ateş/Ekovizyon
POST A COMMENT.