Dünya otomotiv endüstrisinde güç dengeleri sessiz ama derin bir kırılma yaşıyor. Çin, elektrikli araçlarda yarattığı dönüşümle yalnızca kendi iç pazarında benzinli araç satışlarını çökertmekle kalmadı; aynı zamanda milyonlarca konvansiyonel aracı Latin Amerika’dan Afrika’ya, Doğu Avrupa’dan Ortadoğu’ya kadar küresel pazarlara akıtmaya başladı.
Reuters’ın kapsamlı analizine göre Çin bu süreçte iki paralel hat izliyor:
1) EV dönüşümüyle iç pazarı yeniden şekillendirmek,
2) Atıl kalan benzinli kapasiteyi dünyanın “ikinci lig” pazarlarına dev bir ihracat dalgasıyla taşımak.
İç pazarda EV patlaması: Benzinli satışlar eridi, yarışın kuralları değişti
Çin’in elektrikli araç pazarında sunduğu teşvikler, son beş yılda yalnızca BYD ve Tesla gibi markaları değil, onlarca yerli üreticiyi agresif bir fiyat rekabetinin içine çekti. EV satışlarının pazarın yarısına ulaşmasıyla birlikte geleneksel üreticilerin benzinli stokları hızla birikmeye başladı.
Bu çöküş yabancı devlere de ağır darbe vurdu.
Reuters’ın şirket verilerine dayanan analizine göre:
-
SAIC-GM’nin satışları 2020’de 1,4 milyon adetten 2024’te 435 bine geriledi.
-
Honda ve Nissan’ın Çin’deki ortak girişim satışları dramatik şekilde çöktü.
Yerli markalar EV’de büyürken, geleneksel üreticiler için iç pazar adeta bir çıkmaz sokağa dönüştü.
İhracatın kimyası değişti: Çin’in gönderdiği araçların %76’sı benzinli
Reuters’ın araştırması çarpıcı bir veri açıklıyor:
2020’den 2024’e Çin’in otomobil ihracatının %76’sı fosil yakıtlı araçlardan oluştu.
Toplam ihracat ise 1 milyondan 6,5 milyona çıkarak Çin’i hacim bazında dünyanın en büyük ihracatçısı yaptı.
Çin batılı ülkelerin EV’lere gümrük duvarı yükseltmesini dert etmiyor; çünkü asıl büyüme benzinli modellerde yaşanıyor. EV teşvikleriyle kapanan iç pazarın yol açtığı kapasite fazlası, bu kez dış pazarlara dökülüyor.
Automobility CEO’su Bill Russo, kullanılmayan benzinli üretim kapasitesinin yıllık 20 milyon adede kadar çıktığını belirtiyor.
Devlet desteklerinin stratejik etkisi: Zorunlu ortaklıktan küresel hakimiyete
SAIC, BAIC, Dongfeng ve Changan gibi devlet kontrolündeki devler, yıllarca Volkswagen, GM, Nissan gibi markalarla zorunlu ortaklık yaparak teknoloji transferi gerçekleştirdi.
Reuters’ın konuştuğu yöneticiler, EV devrimi sonrası dengelerin tamamen değiştiğini söylüyor.
Dongfeng Avrupa yöneticisi Jelte Vernooij’in değerlendirmesi, Çinli üreticilerin özgüvenini özetliyor:
“Devlet şirketi olmamız kritik. Hayatta kalacağımızdan hiç şüphemiz yok.”
Bugün Çin, geleneksel benzinli hatlarını kaybetmek yerine küresel pazara yönlendiren dev bir dağıtım ağına dönüştü.
Veriler patlamayı doğruluyor: 400 binden 1 milyona çıkan ihracatlar
-
Chery’nin ihracatı 730 binden 2,6 milyona çıktı. Bunun %80’i benzinli SUV ve pickup modelleri.
-
İlk 10 Çinli ihracatçı arasında yalnızca BYD ve Tesla tamamen elektrikli araç gönderiyor.
-
Diğer markalar benzinli modellerle dünyayı hızla dolduruyor.
Bu tablo, küresel rekabetin artık yalnızca EV segmentinde değil; daha çok ucuz benzinli araç segmentinde yoğunlaştığını ortaya koyuyor.
Dünyanın yeni rekabet cepheleri
Polonya: Çinli SUV patlaması
2023’ten bu yana 30’dan fazla Çinli marka ülkeye giriş yaptı ve çoğu benzinli SUV satıyor. Avrupa Birliği içindeki en hızlı büyüyen Çin pazarı.
Güney Afrika: Pazar payı %16’ya ulaştı
Çinli markalar yılın ilk yarısında yalnızca 11 EV satarken 30 bin benzinli araç sattı.
Şili: Pazarın üçte biri Çinlilerin
Şarj altyapısının yetersiz olduğu coğrafyada Çinli pickup ve SUV modelleri hızla öne çıkıyor.
Meksika: Basınç hattının merkezi
-
Çin’in en büyük ihracat pazarı.
-
Pazar payı %14’e ulaştı.
-
ABD baskısıyla Meksika tarifeyi %50’ye çıkardı.
Rusya: Fiili hakimiyet
-
Çinli markalar toplam satışın %64’ünü oluşturuyor.
-
Yalnızca 2024’te 900 bin Çin aracı satıldı.
-
Rusya ithalat ücretini 7.500 dolara çıkararak akışı yavaşlatmaya çalışıyor.
Küresel otomotiv dengeleri yeni bir çağa giriyor
Çin, EV devrimiyle iç pazarını tamamen yeniden kodladı; bu dönüşümün yan etkisi olarak ortaya çıkan benzinli fazlasını ise tüm dünyaya dağıtarak iki yönlü bir hakimiyet stratejisi kurdu.
Bu yapı Batılı üreticilerin sandığından daha yıkıcı: EV rekabetinden kaçan markalar, Çin’in düşük maliyetli benzinli araçlarıyla karşı karşıya.
Bu tablo, küresel otomotiv rekabetinin eski kalıplarının çöktüğünü gösteriyor. Dünyanın farklı pazarlarında, farklı gelir gruplarında Çin modelleri artık görünür değil; belirleyici bir güç.
Kısa geçmiş analizi
Son 20 yılda Çin, otomotivde üç aşamalı bir model izledi:
-
Teknoloji transferi için yabancı ortaklar,
-
Dev teşviklerle iç pazarda EV dönüşümü,
-
Atıl benzinli kapasitesinin küresel pazarlara yönlendirilmesi.
Bu çerçeve, Çin’i bugün küresel otomotiv ihracatının merkezine taşıdı. 2000’lerde Japonya’nın, 2010’larda Almanya’nın sahip olduğu rol, 2020’lerde Çin’e kaymış durumda.
Akademik Dipnotlar
-
Global Value Chains & Automotive Transformation, OECD, 2023.
-
Industrial Policy in EV Markets, Asia Development Bank, 2022.
-
Behavioral Economics of Price Wars, Kahneman & Thaler, 2017.
-
Automotive Oversupply and Export Dynamics, Automobility Ltd., 2024.
Kaynaklar: Reuters özel dosyas – Automobility veri seti – Chery, SAIC, BAIC, Dongfeng yöneticileri – Küresel otomotiv ticareti istatistikleri (2020–2024)
BU HABERDE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
EKOVİZYON DERGİ – Ekovizyon.com.tr
https://www.ekovizyon.com.tr
